Karin van der Beek
Maya Kulenovic: SELECTED WORKS 2005- 2012
Paintings from Mr. Bert Bolkenstein’s collection, at Morren Galleries, Amsterdam, Nov 24 2012- Jan 20 2013
Bob van den Boogert is conservator van Museum Het Rembrandthuis in Amsterdam. Onlangs kocht hij een werk aan van de Canadese kunstenares Maya Kulenovic (Sarajevo 1975) en schreef het volgende over haar: ‘Kulenovic is een van de grootste schildertalenten van haar generatie en heeft inmiddels een omvangrijk oeuvre opgebouwd, dat zijn weg vindt naar een groeiende schare bewonderaars in Europa en de Verenigde Staten. In een volstrekt persoonlijke en direct herkenbare stijl maakt Kulenovic gebruik van de picturale middelen die haar door grote voorgangers uit de kunstgeschiedenis worden aangereikt. Een van hen is onmiskenbaar Rembrandt van Rijn’.
Naast Rembrandt van Rijn zijn er andere grote meesters als Dürer, Leonardo da Vinci of Vermeer die Kulenovic intrigeren met hun verfijnde en klassieke karakter of geniale techniek. De macabere kant in het werk van Goya en Francis Bacon hebben eveneens haar interesse. Wanneer je het oeuvre van Maya Kulenovic bekijkt, blijkt duidelijk dat deze kunstenares in staat is om de verschillende elementen in haar uiterst fascinerende stijl te verweven. Hoewel haar werk overduidelijk hedendaags is, wordt bij nadere bestudering, van met name van de wijze waarop ze het clair-obscur behandelt, duidelijk dat ze het werk van Rembrandt goed heeft bestudeerd.
Haar oeuvre omvat drie genres: portretten, gebouwen en landschappen. Hoewel dus heel verschillend, hebben de werken eenzelfde aura van eenzaamheid, verstilling en verlangen. De verstilling in haar werk is mede het gevolg van Kulenovic’ interesse voor de oosterse filosofie. Zij ziet die verstilling en leegte in haar schilderijen dan ook bepaald niet als een negatieve emotie, maar juist als een actieve energie, ruimte biedend aan het individu.
Nog voordat Maya Kulenovic kon praten, tekende zij. Ze groeide op in Sarajevo, en als enig kind in een familie met voornamelijk wetenschappers bracht zij veel tijd alleen door: tekenend en studerend in boeken over kunst en archeologie en kijkend naar historische documentaires. Ze volgde diverse kunstopleidingen en een studie kunstgeschiedenis in onder andere Istanbul en Londen om zich vervolgens in Toronto te vestigen. Haar omzwervingen hebben haar wellicht een nog universelere blik op het leven gegeven. Lijden en overleven zijn terugkerende thema’s in haar werk maar wel altijd met een goede afloop en met een gevoel voor empathie en tederheid. Deze universele thema’s hebben volgens Kulenovic te maken met haar positie als beschouwer of getuige, altijd op afstand: ‘Als kind en jong volwassene was ik vaak alleen, verzonken in mijn werk en sociaal slechts zijdelings betrokken bij gebeurtenissen die zich rond mij afspeelden’.
De intrigerende portretten verwijzen niet naar personen maar naar gemoedstoestanden. Het gaat Kulenovic om een beeld waarin waarheid en leven te herkennen zijn en hierbij schuwt ze niet de schaduwzijde van menselijke emotie bloot te leggen. Maya Kulenovic: ‘Ontzag, hebzucht, liefde, terreur, angst zijn vaak drijfveren voor menselijk gedrag die verborgen gaan achter een masker van ratio en rede. Het negatieve is net zo aanwezig als het positieve en kan zomaar worden uitgewisseld. Ons menselijk bewustzijn en ons gedrag zitten vol tegenstrijdigheden en daar ligt mijn fascinatie. Ik wil niet toelichten en antwoorden geven maar uitlokken en goede vragen stellen’.
In de jaren dat Morren Galleries het werk van Kulenovic vertegenwoordigt, werd duidelijk dat geen enkele bezoeker zonder emotie aan het werk van deze kunstenares voorbij kon gaan. Emoties van heel verschillende aard die soms leiden tot gevoelens van bewondering en verheffing maar soms ook tot onbehagen en onrust. Echter zonder enige twijfel beroert haar werk een ieder die haar schilderijen aanschouwt. En dat is waar kunst over gaat, over het beroeren van gevoelens en het aanzetten tot bespiegeling.
Kunstkrant November/ December 2012 pagina 17